Таних шинж: Биеийн урт 9 см. Урд хөлийн 4 дэх хуруу, 3 дахь хурууны 1 дүгээр үед хүрсэн байдгаараа монгол бахаас ялгаатай. Ногоовтор саарал зүстэй, эм амьтны нуруун дээгүүрээ бараавтар хул толботой, эр бүдэг сааралдуу толботой. Тархац, байршил нутаг: Монгол Алтайн нурууны баруун урд тал, Булган голын дагуу, Зүүнгарын говьд тархжээ. Одоогоор энэ бахыг Ховд аймгийн Булган, Үенч, Алтай сумдын нутаг Улиастай, Дээд нарийн, Мэлхийт, Сөнхөл, Индэрт голууд, Уушигийн болон Дамжигийн ус, Өвдөг, Хүйтэн булаг, Баян мод, Ихэр толь, Шар булаг, Хөх булаг, Хавчиг булаг, Ямаан усны булаг, Үенч гол, Тахилт, Хөндлөнгийн булаг зэрэг газраас тэмдэглэжээ. Уулын хээр, цөлийн баян бүрдийн хуурай уур амьсгалтай нутагт нуга, намаг, жижиг булаг, шанд, голын эргийн дагуу амьдaрна. Өдөр хад чулууны доорх хөндий, мэрэгчдийн нүх, өвс ургамлын үндэсний завсар зайд орогноно. Амьдралын онцлог: Бие гүйцсэн ногоон бах, цох, шоргоолж, хос далавчтан зэрэг шавжаар, шанаганцар нэг эст замгаар голдуу хооллоно. Хүйтэн булагт V сарын 15-нд усны хэм 6-130С байхад, горхийн дагуу 100 метр тутамд түрсээ шахаж буй 3 хос бодгаль тохиолдож байв. V сарын дундуур Хүйтэн булагт 10-15 мм хэмжээтэй шанаганцар, нийлэгт орж, түрсээ шахаж буй хос бодгалиуд болон бахын түрс элбэг байв. Эндээс үзэхэд, ногоон бахын үр хөврөлийн болон авгалдайн хөгжил монгол орны нөхцөлд ойролцоогоор 1.5-2 сар үргэлжилнэ. Эр, эмийн харьцаа Улиастайн голд 7 дугаар сард 2:1, Ямаан усны булагт VI сард 7.5:1, Үенч орчимд Х сард 1:2, Хүйтэн булагт V сарын дундуур 1:2,4 тус тус байв. Ийнхүү тухайн нутаг дахь популяцийн хүйсийн тоон харьцаа харьцангуй их хэлбэлзэлтэй байгаа нь эр, эм бодгалиудын хоногийн идэвхжил улирлаар хувьсан өөрчлөгддөгийг гэрчилнэ. Тоо толгой, хомсдох шалтгаан: Улиастайн голд шөнө 1-2 цагийн турш явуулсан ажиглалтаар, 5-30 бодгаль, Хүйтэн булгийн 200:4 метр талбайд дунджаар 104 бодгаль, Улаан үзүүрийн булгийн 240:2 метр талбайд 172 бодгаль байгааг тогтоов. Зүүн гарын говийн зарим баян бүрдэд үржлийн болон ичээний үедээ олноор цугладаг. Цөлийн булаг шанд, намаг хатаж хуурайшсанаас олноороо хорогдоно. Айл өрх, мал сүрэг сэлгээгүй, удаан хугацаагаар байнга суурьшин нутаглах нь хуурай бүс нутгийн эмзэг экосистем болох уст цэг, түүний орчмын нутгийн, амьдрах орчныг доройтуулна. Устаж болзошгүй зүйл. Хамгаалсан байдал: Монгол улсын Засгийн газрын 2012 оны 7-р тогтоолоор ховор амьтны жагсаалтад бүртгэжээ. Монгол улсын улаан номны хоёрдахь хэвлэлд ховор зэрэглэлээр орсон. Говийн Их дархан цаазат гарын “Б” хэсэг, Булган голын Байгалийн нөөц газрын нутаг дэвсгэрт ногоон бах идээшин амьдрах бөгөөд нийт тархац нутгийн нэгээс бага хувь нь улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн сүлжээнд хамрагджээ. Хамгаалах арга хэмжээ: Зүүнгарын говийн гадаргын уст цэгүүдийн судалгаа хийж, тархалтын төлөв байдлыг шинэчлэн тогтоох. Удаан хугацааны мониторингийн судалгаа хийж, популяцийн динамикийн талаар мэдээллийн сан бүрдүүлэх, тусгаарлагдсан популяцийн генетикийн төлөв байдлын харьцуулсан судалгаа хийх, удмын санг хадгалах.