Буддын шашны Монгол - Англи хэллэг

 

Аврал – salvation , protection be deity

Авшиг (ван тавих, ном сонсох) initiation, consecration, discipline

Адис – Bless  

Адис өгөх – to give a blessing

Адис авах – to receive a blessing

Амирлангуй – quiet, peaceful: joyful, happy

Амармаг – greed, lust

Арван буян – ten meritorious acts-avoidance of ten bad acts

Арван нүгэл – the ten sinful deeds, ten negative actions are;

  • Амьтны амь таслах Killing 
  • Эс өгсөнийг авах stealing 
  • Буруу хурьцал sexual misconduct
  • Худал хэлэх Lying 
  • Хов зөөх greating discord
  • Ширүүн үг хэлэх – using harsh words
  • Дэмий чалчих – meaningless talk
  • Хомхой сэтгэл – Envy  
  • Хорлох сэтгэл – ill will
  • Буруу үзэл – wrong viems

Арга билиг – wisdom and method

Ариулах – to fumigate with incense, to purify

Архад – arhata

Гэлэн – bhikshu

Б

Бага хөлгөн – hinayana  

Бадар аяга – bowl

Балин sacred cake

Банди – novice in buddhis orders

Билиг барамид six paramita

Барчад – hindrance, obstacle unluckiness

Барьц – offering to a deity

Бардо (зуурдын төрөл) the Bardo or intermediate state

Гурван Сахил – The three types of vows

  • Гэнэн – there are the vows of the Lay Person
  • Гэцүл – There are the Novice vows of the nun(sramaner-ika) эмэгтэй лам гэцүлма
  • Гэлэн – the are vows of the Monk (fully ordained, Bhiksu or nun Bhiksuni

Сан тавих – to offer a purifying incense

Ядам – Yidams (different forms in which the Buddhas manifest)

Чойжин – номыг тэтгэгч  – Dharma Protectors

Сахиус – guardians  

Баатар – бавуу – Dakas (the Coureous Ones)

Дагина – хандо Dakinas

Зовлон – Suffering

A

Abandon – Тэвчих

Abbot – Хамба

Aeon – Галав

Altar – Тахилын тавиур

Altruism – Бодь сэтгэл

Anger – Урин

Arhant – Архат (дайснаа дарагч)

Attachment – Шунал тачаал

Attainment – Ид шид

B

Baskets – the three – 3 аймаг сав

  • Vanaya – Винайн аймаг
  • Sutra – Судрын аймаг
  • Abhidharma – Авидармын аймаг

Bell – Хонх

Blessing – Адистид

Bodhicitta – Бодь сэтгэл

Bodhisattva – Бодь сэтгэлтэн

Buddha – Бурхан

Buddha hoot – Бурханы хутаг

Buddhanature – Бурханы шашин (Буддизм)

Buddhism – Буддист

Bumpa vase – Хумх

Butter lamp – Зул

C

Calm abiding – Амарлин оршихуй (дияанд оршихуй)

Cause Уг, шалтгаан

Channel – Судас

Chant – Уншлага

Chanting master – Умзад

Chenrezig. Buddha of Compassion – Жанрайсиг (Аръяабала)

Circumnambulate Гороо

Clear light – Тодорхой гэрэл

College – Дацан

Commentary – Тайлбар

Compassion – энэрэхүй, нигүүлсэхүй

Conch – Лавай

Confession – Наминчлах

Consciousness – Сүнс, тийн мэдэхүй

Continuity of consciousness Тийн мэдэхүйн үндэс

Cyclic existence – Сансрын хүрд

D

Daka – Хандо

Dakini – Дагина

Dalai Lama – Далай лам

Debate – Ном хаялцах

Dedication – Мөн чанар, зориулга

Deity – Тэнгэр

Delusion – Нисванис

Demi – gods – Асури

Dependent arising – Шүтэн барилдлага

Dharma – Ном

Dharma protectors – Номыг тэтгэгч (сахиус)

Disciplinarian – Гэсгүй

Disturbing thought – Нисванис

Dorje – Очир

Doubt – Сэжиг

Drops – Дусал

E

Emptiness Хоосон чанар

Enlightenment.syn.for Buddhahood – Бодь

Enlightened activity – Үйлс

F

Faith – Сүжиг

  • Simple – дүр лагшинд сүсэглэх сүжиг
  • Aspirational – зарлигт итгэмжлэх сүжиг
  • Conviction – таалалд илт хүссэн сүжиг

Founder – Үзүүлэгч (Бурхан багш)

Le Shakyamuni (Buddha) – Шигэмүни

Four great kings – Махаранза

Four immeasurables – цаглашгүй дөрөв

  • immeasurables love – асрахуй цаглашгүй
  • immeasurables compassion – энэрэхүй  цаглашгүй
  • immeasurables joy – баясахуй цаглашгүй
  • immeasurables equanimity – тэгш агуулахуй, цаглашгүй

Four opponent powers Дөрвөн  хүч

  • regret гэмээс жич буцсан хүч
  • actual antidote шүтээний хүч
  • determination to turn – тийн залхсан хүч
  • refuge boddhicitta away from the action – ерөндөг бүхнээ үйлдэх хүч

Future lives – Хойд нас

G

Gaden throne holder the head of the Gelgra

Tradition Гандан ширээт (гэлүгва ёсыг баригч, гэлүгва ёсны тэргүүн)

Gelugra Гэлүгва (буяны ёст, шарын шажинтан)

Genang Даган соёрхол

Geshe Гэвш

Gods Тэнгэр (ертөнцийн)

Gone beyond Чанадад хүрсэн, Барамид

Graduated path Мөрийн  зэрэг

Grounds Шороо (газар шорооны нэр биш хутагтаас бурхан хүртэлх бодьгал сэтгэлийн нэрс)

Guyasamaja Нууц хураангуй

H

Hayagriva Хаянхирваа

Hell Там

Heruka – Хэруга (Дэмчог)

Higher rebirth Сайн заяаны 3 амьтан

Hinayana Бага хөлгөн

House holder vows – Увш

One day house holder vows – Өдрийн сахил, мацаг

Hungry ghost – Бирд

I

Ignorance Мунхаг

Incense – Хүж

Initiation Авшиг

Inner offering – Нанчод

Intermediate state – Зуурдын төрөл

J

Je Tsong Khapa Богд лам (Богд Зонхова)

Jealousy Атаа

Jettzun Dampa - Жибзун Дамба (Богд лам, Богд хаан)

K

Kangyur Ганжуур

Karma Үйл

L

Lama Лам

Law of cause and – Үйлийн үр

Laziness 3 types Залхуу

  • of despising oneself – өөрийгөө муушаасан залхуу
  • of procrastination – шантрах залхуу
  • of attraction to harmful actions – муу үйлд автсан залхуу

Liberation Тонилох

Lineage Үндэс

Logic Цанид (учир шалтгааны ухаан)

M

Mahasiddha Их шидтэн

Mahayana Их хөлгөн

Mahayana precepts Тэгчинсожон (их хөлгөний сэлбэн арилгагч санваар)

Maitreya Майдар

Mallah syn.rosary Эрих

Mandala Мандал

Manjushri Манзушири

To meditate Бясалгал хийх

Meditation Бясалгал

Meditation retreat Хөл хорих (бясалгал хийгээд хөл хорин суух)

Meditation session Бясалгал хийх хугацааны нэгэн завсар

Meditator Бясалгагч

Menter syn.teacher – Буяны садан

Merit Буян

Mind Сэтгэл

Misery Зовлон

Monastery Хийд

Monk Хувраг

N

Naga Лус

Negativity Хилэнц

Nirvana Нирваан, гаслангаас нөгчих

Non virtue Нүгэл

10 nonvirttues action 10 хар нүгэл

  • killing амь таслах
  • stealing эс өгснийг авах
  • sexual misconduct буруу хурьцал
  • lie худал хэлэх
  • slander хов хэлэх
  • abuse ширүүн үг
  • idlegossip чалчих
  • covetousness хомхой сэтгэл
  • ill will хорлох сэтгэл
  • wrong view буруу үзэл

Nun Шимнац

Novice nun Гэцүлма

Fully ordained nun – Гэлэнмаа

O

Observation Мэргэ төлөг

To make an observation – Мэргэ буулгах, төлөг тавих

Offerings Тахил

Offering bowls Тахилын цөгц

To offer – Өргөх

To make offerings – Тахил өргөх

Oral transmission - Эш, бошго

P

Past lives – Урьд нас

Path – Мөр

The five paths – 5 мөр

Perfections Билиг барамид

  • generosity – өглөг
  • ethics – шагшаабад
  • patience хүлцэнгүй
  • joyous effort – хичээнгүй
  • meditative stabilization – дияан
  • wisdom – билиг

Philosophy Гүн ухаан

Positive actions Буян

To practice Сэтгэлдээ авах, сайтар мэдэх

Prayer Ерөөл

Precious human rebirth – Чөлөө учрал

To prostrate Мөргөл үйлдэх

Prostration Мөргөл

Puja Зан үйл

Pure land Дагшин (ариун орон)

Purification Угаал ариусгал

To purify Хилэнцээ арилгах

R

Realization Онох, онол

Realms Тэнгэрийн орон

Ie the six realms gods – 6 орон

  • gods тэнгэр
  • demigods асури
  • human хүн (хүмүүн)
  • animal адгуус
  • hungry ghost бирд
  • hells там

Rebirth Төрөл

To take rebirth – Төрөл авах

To recite Унших

Refuge Итгэл

To take refuge Итгэл одуулах (аврал одуулах)

Regret Гэмшил (гэмших)

To rejoice Даган баясах (даган дэгтрэх)

Relics Шарил

Renunciation Магад гарах

Represertatiors of Buddha body speech

Mind Бурханы лагшин, зарлиг, тааллын шүтээн

Ie a statue, a text and a stupa – Бурханы дүр, судар, суварга

Result Үр

Retreat Хөл хорих (бясалгал хийх үеийн завсрын хорио)

Rinpoche Рэнбүчи

Monks robes Хуврагийн хувцас (ламын навс)

Rosary syn.mallah – Эрх

S

Sangha Хувраг

Sect Ёс (урсгал)

The 4 sects of Tibetan Buddhism – Буддизмын 4 урсгал

  • nymgma нимава
  • kagyu гажүдва
  • shakyapa сажа
  • gelugpa гэлүгва

Sentient beings – амьтан

Seven limb practice – 7 гишүүн

Shakyamuni Buddha Шакиамүни

Shuyata Хоосон чанар

Spiritual community – Хувраг

Statue Бурхан шүтээн

Stupa Суварга

Suffering – Зовлон

Supreme Дээд

Sutra Судар (бурханы зарлиг)

Sutrayana Судрын хөлгөн

T

Tangyur Данжуур

Tantra Дандар, нууц тарни

The 4 levels of Tantra – 4 аймаг дандар буюу 4 аймгийн үндэс

  • Kriya Purification Үйлийн үндэс
  • Charya action Явдлын үндэс
  • Yoga union Йогийн  үндэс
  • Mahanuttaraayoga itighest Тэнсэл үгүй үндэс

Tantrayana Тарнийн ёс

Tara Дарь эх

  • Green TaraНогоон дарь эх (үйлс бүтээх)
  • White Tara Цагаан дарь эх (урт наслуулагч болоод анхааран авбаас өвчин арилгагч)

Tathagata Түүнчлэн ажирсан

Teacher Сайтар ажирсан Бурхан

Teachings Сургааль

Temple Сүм

Tenets Тогтсон таалал

Text Ном

Thanka Танка (зурмал бурхан)

Theravada Бага хөлгөн

The three baskets Аймаг сав гурав нь

  • sutra судрын  аймаг
  • vinaya винайн аймаг
  • abhidharba авидармын аймаг

The three bodies of Buddha – Бурханы лагшин

The three Kayas Гурван лагшин

  • dharmakaya номын лагшин
  • sambogakaya төгсжаргалангийн бие
  • nirmanakaya хувилгааны лагшин

The three doors – Гурван үүд

  • body – бие
  • speech хэл
  • mind – сэтгэл

The three higher trainings – Гурван сургаал

  • of ethics – шагшаабад
  • meditation самади
  • wisdom – билиг

The three Jewels Чухаг дээд гурав (3 эрдэнэ)

Throne Ширээ

Tibet Төвд

Tibetan Төвд хүн

Triple gem – Чухаг дээд гурав

Transmigration Төрөл

The two truths – Хоёр үнэн

  • ultimate янагуух үнэн
  • conventional үнэмлэхүй  үнэн

U

Un common ер бус

Universal compassion – Нигүүлсэхүй

Ultimate truth – Үнэмлэхүй үнэн

V

Vajra master Дорж ловон

Vajrapani Очирваань

Vinaya Винай

Virtue Буян

Virtuous friend Буяны садан

Vows Сахил, санваар

Vows of bodhicitta Бодь сэтгэлтний санваар

Tantric vows Тарнийн тангараг

W

Winds Хий

Wish to be free from cyclic existence.Renunciation Магад гарах

Y

Yamantaka Ямандаг Жигжид