Потанины мөсөн гол

Мөсөн гол гэдэг нь өндөр уулын бүсэд хүндийн хүч, тал газарт бол мөсний зузаанаас хамаарах даралтаас шалтгаалан урсдаг аварга том мөсний бөөгнөрөл юм. Уулархаг налуу газарт олон жилийн турш цас мөс хуримтлагдан мөнх цас болж дагтаршсаннаас болж бий болдог бөгөөд ихэнхдээ мөстлөгийн үед үүссэн байдаг.

Потанины мөсөн гол нь уулын мөсөн гол бөгөөд 1876-1899 онд Монголын газар бүрээр явж судалгаа хийсэн Оросын судлаач Г.Потанин нээж дэлхийн газарзүйн шинжлэх ухаанд өөрийн нэрээр нэрлэн бүртгүүлсэн. Монголын хамгийн том мөсөн голд тооцогдоно. Алтай таван богдын Цагаан гол хавиас эх авч 20км урт, 5км өргөнөөр үргэлжлэн орших бөгөөд хоёр сая жилийн өмнө дөрөвдөгч галавын үед үүсчээ.

Монгол орны мөсөн голын судалгааг 1983 онд газарзүйч эрдэмтэн Н.Дашзэвэг, инженер П.Хишигсүрэн, Р.Евелхан нар нарийвчлан хийж, сансрын болон газрын зураг, өмнөх судалгааны материалуудад тулгуурлан гаргасан бөгөөд мөсөн голын нийт талбайг 659 хавтгай дөрвөлжин км, тооны хувьд 262 хэмээн гаргажээ. 2005 онд Потанины мөсөн голд явуулсан судалгаагаар доороос дээшлэх тусам 378-242 см хайлж багассан болохыг тогтоожээ. Дэлхийн эрдэмтэдийн хийж буй судалгаагаар агаарын хэмийн өөрчлөлт буюу дэлхийн дулаарал энэ байдлаараа үргэлжлэх юм бол 2090 он гэхэд дэлхийн мөсөн голууд бүрмөсөн хайлж дуусах магадлалтай гэнэ.